زابل

زابل یا زابلستان قدیم زادگاه قبایل پشتون باستانى زوالى ها میباشد که باداشتن مساحت17293 در مسیر شاهراه کابل-کندهار موقعیت دارد. این ولایت 45سال قبل رسماً منحیث ولایت مستقل زابل مسمى گردید.
نفوس این ولایت به اساس سروى سال 1390 خورشیدى  کمیسیون مستقل انتخابات در حدود 1058940 تن تخمین گردیده است.
 چهار اطراف :
ولایت زابل در شرق با ولسوالى ناوه غزنى، ولسوالى ترو پکتیکا و خط دیورند، درشمال با ولایت غزنى، در غرب با ولایت کندهار و بعضى مناطق ازرگان و در جنوب با ولایت کندهارهم سرحد است.
 ولسوالى ها:
ولایت زابل علاوه بر مرکز از یازده ولسوالى تشکیل شده که عبارت است از: شملزى، ارغنداب، خاکیران (خاک افغان، کاکران) داى چوپان، میزانه، شاجوى، شهرصفا، اتغر، شینکی، نوبهار  و سیورى که باشندگان آن علاوه برتوخى و هوتک  از قبایل ترکى، اندر، سلیمانخیل، ناصر، خروتى، کاکر، احمدزى، پوپلزى، وردک، یوسفزى، صافیان و شیرانى تشکیل گردیده و تمامى باشندگان این ولایت از قوم پشتون میباشند.

 ابدات تاریخى
غوره مرغه و کوه تاریخى غوندانو( که نامش در تمامى شجره هاى تاریخى و کتب به چشم میخورد.)، تپه بالاحصار کلات، راه تاریخى کچرو در ولسوالى شملزو که مسیر رفت آمد لشکریان احمد شاه بابا نیز بود. منارغشى یا تیر که همین تیر از سوى احمدشاه بابا بین جگدلک زمانى ساخته شده بود که میخواست براى غزا وارد هند شود و این تیر را به نیت فال پرتاب کرد.
  مقبره تاریخى پشتون ها به نام بولان در دامن کوه سورغر ولسوالى سیورى، تکاوى قدیمى درمنطقه بولان، تپه خان صاحب،  مناطق سورتاک و سنگرجمال، مقبره شیخ علیه الرحمه بر تپه کلات، قریه معافان ولسوالى نوبهار که عسکرى شان از سوى احمد شاه بابا معاف گردیده بود. زیارت خنکى د دامن کوه ساوت ولسوالى شملزى، زیارت خرشبون نیکه در پنج کیلومترى ولسوالى شملزو، زیارت کته بابا در نزدیکى کوه غوندان ولسوالى نوبهار، کوه تاریخى غوندان، زیارت حسین نیکه فرزند ملکیار بابا در ولسولاى اتغر، مقبره شهیدان ملکیار بابا درنزدیکى ولسوالى سپیدار، منطقه لوراگى بین ولسوالى هاى شملزو ونوبهار، مقبره شهیدان پشتون و مغل ها در نزدیکى قریه بابو در دامن کوه غوندان که یک زمان  منطقه تاریخى شوبهار بود. منطقه تازى، قعله هاى تاریخى سلطان ملخى توخى پدر نازو انا ، زیارت هاى سربازان پشتون که در مقابله با گرگین ها در میدان شملزو به شهادت رسیده بوده اند، زیارت تاریخى سهاک، زیارت هاى نوسینده مشهورحسین نیکه و جانان صافى، گرمام بابا، حسنى متى بابا، حسن نیکه، محمدهوتک مولف پته خزانه و همچو جایهاى دیگر از آبدات تاریخى زابل میباشد.
 مشاهیر:
سلطان ملخى توخى، نازو انا، ملکیار بابا، بابا هوتک، شیخ متى بابا، شیخ ک?ه بابا، محمد هوتک ( نوسینده پته خازانه) شاه علم خان هوتک پدر میرویس نیکه، عبدالمجید زابلى،  سیدال خان ناصر، ملا باز توخى، جانان هوتک. محمد عمر خان توخى، وکیل بسم الله خان هوتک، ملا عبدالقیوم شملزى، از چهره هاى نامدار و سرشناس این ولایت میباشند.
 زراعت :
برخى بیشتر باشندگان این ولایت مصروف زراعت و مالدارى هستند که علاوه بر بادام، گندم، جو، جوار، ماش  و میوه هاى تازه چون خربوز، تربوز، آنار، انگور،  بادام و توت محصولات زراعتى آنها  را تشکیل میدهتد.

 دقلات شار

مکه معظمه تا سال 2020 به این گونه ساخته خواهد شد.